Τα θέματα των πανελλαδικών εξετάσεων ομαδοποιημένα ανά κεφάλαιο
Leave a reply
Author Archives: nikimargariti
Διαφάνειες κεφαλαίου 1: Το γενετικό υλικό
Βιολογία Θετικού Προσανατολισμού Προσομοίωσης 2019 (A)
Βιολογία θετικής κατεύθυνσης και γενικής παιδείας – Τι πρέπει να προσέξω για να πετύχω!
α. Λίγο πριν από τις εξετάσεις:
1ο θέμα
Το πρώτο θέμα συνίσταται από ερωτήσεις κλειστού τύπου, συνήθως πολλαπλής επιλογής ή σπανιότερα σωστού λάθους και ορισμένες φορές απαιτείται αιτιολόγηση της επιλογής σας (2002).
Σε αυτό το θέμα απαντάμε σωστά όταν γνωρίζουμε άριστα την θεωρία της εξεταστέας ύλης του σχολικού βιβλίου.
Είναι σημαντικό, όταν μαθαίνουμε την θεωρία του σχολικού βιβλίου, να μην παραλείπουμε κανένα τμήμα της, ούτε τις λεπτομέρειές που αναφέρονται ακόμα και στις παρενθέσεις του κείμενου και ειδικότερα για την Βιολογία Θετικού Προσανατολισμού, προσοχή ακόμη και στις εικόνες(οι λεζάντες τους είναι εξεταστέα ύλη) και στους πίνακες, ενώ τα μπλε (ή πράσινα, αναλόγως την έκδοση του σχολικού βιβλίου) πλαίσια και το ένθετο στο τέλος του σχολικού βιβλίου, περιέχουν χρήσιμες πληροφορίες, που μπορούν να φανούν πολύτιμες, όχι τόσο για το 1ο θέμα, όσο για το 3ο και το 4ο θέμα (βλέπε 3ο θέμα 2012, 4ο θέμα 2015 και 3ο θέμα 2018 Ημερησίων Λυκείων Θετικής κατεύθυνσης).
Μην Ξεχνάτε ότι έχετε και το δικαίωμα να ζητήσετε διευκρίνηση! Βεβαίως, κατά κανόνα, η απάντηση που θα δεχθείτε είναι: » όλα είναι σαφή»! Άλλα, εάν έχετε διατυπώσει το ερώτημα σας με ορθά επιχειρήματα που πηγάζουν άμεσα από την ύλη του σχολικού βιβλίου, πιθανόν να δεχθείτε ουσιαστική απάντηση, που να διευκρινίζει πραγματικά την ερώτησή σας.
2ο θέμα
Το δεύτερο θέμα συνίσταται από ερωτήσεις ανάπτυξής, που αφορούν συνήθως αυτούσια αποσπάσματά του σχολικού βιβλίου. Από το 2014 έχει εισαχθεί και ένας πίνακας αντιστοίχησης, που και πάλι όμως, απαντάται πολύ εύκολα, με βάση την γνώση αυτούσια από την θεωρία του σχολικού βιβλίου. Συχνά δε, υπάρχουν πλέον ερωτήσεις κατανόησης που απαιτούν αιτιολόγηση από τα αποσπάσματα του σχολικού βιβλίου πολλές φορές χρειάζεται συνδυαστική σκέψη για την δημιουργία της αιτιολόγησης από τα σχετικά τμήματα του σχολικού βιβλίου).
Συνεπώς και σε αυτό το θέμα, απαντάμε σωστά όταν γνωρίζουμε άριστα την θεωρία του σχολικού βιβλίου και την έχουμε κατανοήσει.
3ο θέμα
Το τρίτο θέμα συνίσταται, συνήθως πριν από το 2011, από συνδυαστικές ερωτήσεις που αφορούν μια ή περισσότερες βιολογικές έννοιές ή φαινόμενα. Μέτα το 2011, αποτελείται κυρίως από ασκήσεις με περισσότερα του ενός υποερωτήματα, συνήθως από το πέμπτο κεφάλαιο ή/και από το δεύτερο κεφάλαιο, αλλά συχνά και από το έκτο κεφάλαιο, ακόμη και από το 4ο κεφαλαιο, όπως το 2018 ή και συνδυασμό αυτών, στην περίπτωση της Βιολογίας θετικού Προσανατολισμού.
Στην Βιολογία Γενικής Παιδείας, οι ασκήσεις του τρίτου θέματος, είναι συνήθως από την ενότητα της Ανοσοβιολογίας ή/και την Οικολογία (ροή ενέργειας ή βιογεωχημικοί κύκλοι ή/και βιοσυσσώρευση), αλλά συχνά και από την εξέλιξη (μετά το 2010, οπότε και η εξέλιξη είναι εντός ύλης).
Για να απαντήσουμε σε αυτό το θέμα, απαιτείται και πάλι άριστη γνώση της ύλης του σχολικού βιβλίου καθώς και να έχουμε κατανοήσει σε βάθος τις έννοιές και τα βιολογικά φαινόμενα που αναφέρονται σε αυτή, ώστε να είμαστε ικανοί, να συνδυάζουμε στην απάντησή μας, εκείνα τα τμήματά του σχολικού βιβλίου που αναφέρονται στην προς εξέτασή έννοια ή φαινόμενο και να αναπτύξουμε με λογική αλληλοδιαδοχή την απάντηση μας.
4ο θέμα
Το τέταρτο θέμα είναι μια άσκηση με περισσότερα του ενός υποερωτήματα.
Κατά κανόνα αφορά συνηθέστερα την ύλη του 2ου και του 5ου κεφαλαίου, αλλά και σπανιότερα του 6ου ή του 4ου κεφαλαίου, αλλά συχνά αποτελεί και συνδυασμό ορισμένων από αυτά τα κεφάλαια. Ελάχιστες φορές μόνο, από το 2000 μέχρι και το 2015, υπήρχε ερώτημα που αφορούσε το 8ο κεφάλαιο, ενώ ποτέ δεν υπήρξε ερώτημα από το 1ο το 7ο, το 9ο κεφάλαιο εμφανίστηκε μόλις το 2018 (στα Ημερήσια Λύκεια) της Βιολογίας θετικού προσανοτολισμού.
Στην Βιολογία Γενικής Παιδείας, οι ασκήσεις του 4ου θέματος, είναι συνήθως από την ενότητα της Ανοσοβιολογίας ή/και την Οικολογία (ροή ενέργειας ή βιογεωχημικοί κύκλοι ή/και βιοσυσσώρευση), αλλά συχνά και από την εξέλιξη (μετά το 2010, οπότε και η εξέλιξη είναι εντός ύλης).
Για να λύσουμε το θέμα αυτό, χρειάζεται όχι μόνο άριστη γνώση της θεωρίας άλλα και των τύπων των ασκήσεων που βρίσκονται στο σχολικό βιβλίο. Η απάντησή μας πρέπει να περιλαμβάνει τον ορισμό των εννοιών ή των βιολογικών φαινομένων που εξετάζονται από την άσκηση καθώς και την μετά από λογική αλληλουχία συλλογισμών, απόδειξή του ζητουμένου (ομοίως όπως και στο τρίτο θέμα).
Το τέταρτο θέμα συνεπώς, απαιτεί αναλυτική και συνθετική ικανότητά από τον μαθητή προκείμενου να απαντηθεί σωστά, επομένως θα πρέπει να εστιάσετε την προσοχή σας στην κατανόηση της θεωρίας και στην γνώση της μεθοδολογίας για την λύση των ασκήσεων.
Μην ξεχνάτε!
Στο μάθημά της Βιολογίας, σπουδαίο ρολό παίζει η σωστή και πολύ προσεκτική διατύπωση, ιδιαίτερα καθώς μια λέξη ή ακόμη και ένα γράμμα (π. χ. DNA αντί για RNA στη μεταγραφή ή στο γενετικό υλικό του ιού HIV) είναι δυνατό να οδηγήσει σε εσφαλμένη απάντηση.
Οι απαντήσεις μας πρέπει να διέπονται από ακρίβειά και σαφήνεια!
Δεν είναι αναγκαία η πίστη αναπαραγωγή τμημάτων του σχολικού βιβλίου, εφόσον ο μαθητής είναι ικανός να διατυπώσει την απάντησή του με λόγο ορθά επιστημονικό και η απάντησή του είναι πλήρης, καλύπτοντας τουλάχιστον όσα αναφέρει το σχολικό βιβλίο για όσα ζητούνται από την ερώτησή.
Οι απαντήσεις πρέπει να περιορίζονται εντός των πλαισίων της εξεταστέας ύλης του σχολικού βιβλίου. Ενίοτε, τα δεδομένα της άσκησης μπορεί να έρχονται σε αντίθεση με την γνώση του σχολικού βιβλίου!!! (βλέπε θέματα Ημερησίων Λυκείων 2014-2015 4ο θέμα Βιολογία Θετικής κατεύθυνσης), ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, οι απαντήσεις πρέπει να περιοριορίζονται εντός της εξεταστέας ύλης από το σχολικό εγχειρίδιο, επισημαίνοντας τα τμήματα του σχολικού βιβλίου που υποστηρίζουν την απάντηση σας ακόμα και αν έρχονται σε διάσταση, με τα ατυχώς δοσμένα δεδομένα της ερώτησης-άσκησης.
β. Κατά την διάρκειά των εξετάσεων:
1. Διαβάζουμε προσεκτικά όλα τα θέματα και επιλέγουμε να ξεκινήσουμε να απαντάμε από εκείνα που γνωρίζουμε καλύτερα. Όσα μας δυσκολεύουν τα αφήνουμε τελευταία.
2. Όταν ξεκινήσουμε να απαντάμε μια ερώτηση, την διαβάζουμε πολύ προσεκτικά ώστε να προσέξουμε όλες τις λεπτομέρειές της και βρισκόμαστε σε διαρκή επαφή μαζί της (διαβάζοντάς την ξανά και ξανά) ώστε να μη μας διαφύγει τίποτα από όσα ζητούνται, αλλά και να έχουμε κατανοήσει και συγκρατήσει καλά στην μνήμη μας κάθε λεπτομέρεια από τα δεδομένα. Όταν τελειώσουμε την απάντησή μας, ξαναδιαβάζουμε την ερώτηση και την απάντησή μας, ελέγχοντας ότι δεν έχουμε παραλείψει κανένα υποερώτημα και διορθώνουμε τυχόν λάθη μας.
3. Οι απαντήσεις μας ως προς το περιεχόμενό τους:
- Φροντίζουμε να είναι πλήρεις εξαντλώντας όλα τα στοιχεία που ζητούνται και τα οποία είναι δυνατόν να βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία του βιβλίου.
- Στο πρόβλημα πρέπει να αναπτύξουμε με σαφήνεια όλες τις πιθανές περιπτώσεις που είναι δυνατόν να υπάρχουν.
4. Οι απαντήσεις μας ως προς την έκφρασή τους:
Φροντίζουμε να χαρακτηρίζονται από ακρίβεια και σαφήνεια ενώ κάθε μας σκέψη πρέπει να απορρέει λογικά από την προηγούμενη ώστε στο κείμενο να υπάρχει λογική αλληλουχία.
5. Πριν παραδώσουμε το γραπτό μας είναι απαραίτητο να διαβάσουμε τουλάχιστον άλλη μια φορά τα θέματα και να εξετάσουμε πολύ σχολαστικά τις απαντήσεις μας σε συσχετισμό με τις ερωτήσεις.
Εύχομαι επιτυχία και ανταμοιβή των κόπων σας !!!
Διαγώνισμα κεφαλαίων 8 (Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στην Ιατρική) και 9 (Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στην Γεωπονία) Βιολογίας Θετικού Προσανατολισμού
Διαγώνισμα κεφαλαίων 1-2-4 Βιολογίας ομάδας Θετικού Προσανατολισμού
‘Υλη Βιολογίας Ομάδας Θετικού Προσανατολισμού, ποια είναι άραγε;
ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ
Με αφορμή το ΦΕΚ 2893/2017 αρ. 134932/Δ2 σχετικά με την εξεταστέα ύλη, για τις εξετάσεις εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, του μαθήματος της Βιολογίας Θετικού Προσανατολισμού, από το οριζόμενο στο παραπάνω ΦΕΚ σχολικό εγχειρίδιο για το μάθημα αυτό.
Πιο συγκεκριμένα εντός εξεταστέας ύλης είναι;
Α) Ολόκληρο το κείμενο για τα κεφάλαια 1,2,4,5,6 και 9 ενώ για τα κεφάλαια 8 και 7 είναι το σύνολο του κειμένου των δύο αυτών κεφαλαίων με εξαίρεση τις εκτός εξεταστέας ύλης παραγράφους τους (μία για το 7ο κεφάλαιο «Η παραγωγή της Πενικιλίνης αποτελεί σημαντικό σταθμό στην πορεία της Βιοτεχνολογίας» και δύο για το 8ο κεφάλαιο «Εμβόλια, αντιβιοτικά»).
Β) Εντός εξεταστέας ύλης είναι όλες οι εικόνες του κάθε κεφαλαίου, με εξαίρεση όσες αφορούν τις εκτός ύλης παραγράφους των κεφαλαίων 7 και 8, ανεξαρτήτως του χρωματικού πλαισίου που περιβάλλει την κάθε εικόνα. Ενώ εντός ύλης προς εξέταση είναι και οι λεζάντες των εικόνων των παραπάνω κεφαλαίων. Όταν οι εικόνες παρουσιάζουν χημικούς τύπους τότε δεν απαιτείται η απομνημόνευση αυτών.
Γ) Είναι εντός εξεταστέας ύλης τα τμήματα του καθενός από τα παραπάνω κεφάλαια με τίτλο «Ταξίδι στο χρόνο».
Δ) Είναι εντός εξεταστέας ύλης η περίληψη που υπάρχει στο τέλος καθενός από τα παραπάνω κεφάλαια.
Ε) Είναι εντός εξεταστέας ύλης, οι εργασίες – δραστηριότητες σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω κεφάλαια.
ΣΤ) Είναι εντός ύλης οι πίνακες που υπάρχουν σε καθένα από τα παραπάνω κεφάλαια.
Ζ) Είναι εντός εξεταστέας ύλης, οι ερωτήσεις στο τέλος κάθε κεφαλαίου.
Η) Είναι εντός εξεταστέας ύλης, τα τμήματα των παραπάνω κεφαλαίων με τίτλο «σκεφτείτε» σε οποιοδήποτε από τα κεφάλαια αυτά υπάρχουν τέτοια τμήματα.
Θ) Τέλος, ποιες από τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει οι υποψήφιοι από τις προηγούμενες τάξεις της γυμνασιακής και λυκειακής τους εκπαίδευσης στο μάθημα της Βιολογίας και οι οποίες δεν αναφέρονται στο βιβλίο της Γ’ Λυκείου, όπως αυτό αναφέρεται στο παραπάνω ΦΕΚ, είναι δυνατόν να τους ζητηθούν άμεσα ή έμμεσα; (Εδώ νοούνται προϋπάρχουσες γνώσεις, οι οποίες είναι απαραίτητες για να γίνει κατανοητό ένα τμήμα ή μία έννοια στο βιβλίο της Γ’ Λυκείου, η οποία δεν αναλύεται επαρκώς στο βιβλίο της Γ΄ Λυκείου καθώς θεωρείται γνωστή από προηγούμενες τάξεις.)
Προκείμενου να γίνει ποιο σαφές το ερώτημα μου, θα φέρω το παράδειγμα (υπάρχουν πολλά παραδείγματα, άλλα επιλέγεται ένα πρόσφατο) των θεμάτων των εισαγωγικών εξετάσεων των ημερησίων λυκείων του 2016, όπου τέθηκε το παρακάτω ερώτημα πολλαπλής επιλογής:
«Θέμα Α. Ερώτημα Α3:
Τα σωματικά κύτταρα του προβάτου Dolly περιείχαν:
α. ανασυνδυασμένο DNA
β. Το σύνολο του γενετικού υλικού του κυττάρου του μαστικού αδένα εξάχρονου προβάτου που χρησιμοποιήθηκε στη διαδικασία της κλωνοποίησης.
γ. το γονίδιο που είναι υπεύθυνο για την σύνθεση της α1-αντιθρυψίνης
δ. το μιτοχονδριακό DNA του ωαρίου στο οποίο τοποθετήθηκε ο πυρήνας του κυττάρου του μαστικού αδένα του εξάχρονου προβάτου.»
Για να απαντήσει ο μαθητής πρέπει να γνωρίζει:
Από το κεφάλαιο 9 του σχολικού βιβλίου της Γ΄ Λυκείου, τη διαδικασία κλωνοποίησης, τον ορισμό και τη δημιουργία διαγονιδιακών ζώων.
Από το κεφάλαιο 1 του σχολικού βιβλίου της Γ΄ Λυκείου, ότι τα μιτοχόνδρια είναι μητρικής προέλευσης.
Από το κεφάλαιο 4 του σχολικού βιβλίου της Γ΄ Λυκείου, τον ορισμό του ανασυνδυασμένου DNA.
Θα έπρεπε όμως, να γνωρίζει τη θέση των μιτοχονδρίων στα κύτταρα (ότι δηλαδή αυτά δεν βρίσκονται εντός του πυρήνα, άλλα στο κυτταρόπλασμα ενός ευκαρυωτικού κυττάρου) και ποια κύτταρα διαθέτουν μιτοχόνδρια (ευκαρυωτικά τόσο τα σωματικά όσο και οι γαμέτες), γνώσεις που απέκτησε από την Β’ Λυκείου!
Όμως στην σελίδα 149 του σχολικού βιβλίου της Β’ Λυκείου, υπάρχει το ένθετο με τίτλο ΝΤΟΛΥ. Το ένθετο αυτό στην τελευταία παράγραφο του αναφέρει: ” Το μητρικό πρόβατο είχε αποκτήσει με την βοήθεια της Γενετικής Μηχανικής , την ιδιότητα να παράγει γάλα με ινσουλίνη. Η ιδιότητα αυτή πέρασε φυσικά και στην κόρη της την Ντόλυ.”
Ποια είναι λοιπόν η σωστή απάντηση που πρέπει να επιλέξει ο μαθητής, η α (το γενετικό υλικό της Ντόλυ ήταν ανασυνδυασμένο με ανθρώπινο γενετικό υλικό, αφού έφερε το ανθρώπινο γονίδιο της ινσουλίνης στο πυρηνικό DNA της, μιας και το πυρηνικό γενετικό υλικό της, ήταν πανομοιότυπο με το πυρηνικό γενετικό υλικό του μαστικού σωματικού κυττάρου του εξάχρονου προβάτου που χρησιμοποιήθηκε ως κύτταρο δότης του πυρήνα) ή η δ; (στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου της Γ΄ Λυκείου, αναφέρεται ότι τα μιτοχόνδρια είναι μητρικής προέλευσης και η εξήγηση αυτού δίνεται στο ένθετο (που είναι εκτός ύλης, σύμφωνα με το αναφερόμενο παραπάνω ΦΕΚ!) του κεφαλαίου 5 του ίδιου βιβλίου, όπου αναφέρεται ότι τα σπερματοζωάρια φέρουν τα μιτοχόνδρια τους στην ουρά τους και κατά την γονιμοποίηση, η ουρά του σπερματοζωαρίου δεν εισέρχεται στο ωάριο. Όμως για να επιλέξει ο μαθητής αυτή την απάντηση, που θεωρήθηκε και η μοναδική σωστή από την ΚΕΕ, πρέπει να γνωρίζει ότι τα μιτοχόνδρια του ωαρίου δεν είναι στον πυρήνα του, αλλά στο κυτταρόπλασμα του, ώστε να ξέρει ότι τα μιτοχόνδρια του διπλοειδούς κυττάρου που έδωσε την Ντόλυ, ήταν εκείνα που υπήρχαν στο κυτταρόπλασμα του απύρηνου ωαρίου που χρησιμοποιήθηκε και όχι στον πυρήνα του μαστικού σωματικού κυττάρου, του οποίου ο πυρήνας χρησιμοποιήθηκε. Ωστόσο, τη γνώση, ότι τα μιτοχόνδρια δεν βρίσκονται στον πυρήνα των ευκαρυωτικών κυττάρων, άλλα στο κυτταρόπλασμα τους, οι μαθητές την απέκτησαν στην β’ Λυκείου. Στο βιβλίο της Γ’ Λυκείου, δεν γίνεται σε κανένα σημείο του οποιαδήποτε τέτοια αναφορά, εκτός από την εικόνα 1.9. όπου όμως δεν διευκρινίζεται ποιος είναι ο πυρήνας του κυττάρου καθώς και στο απόσπασμα στο κεφ. 1 “Στα ευκαρυωτικά κύτταρα το γενετικό υλικό κατανέμεται στον πυρήνα, στα μιτοχόνδρια και στους χλωροπλάστες. Συνήθως όμως ο όρος γονιδίωμα αναφέρεται στο γενετικό υλικό που βρίσκεται στον πυρήνα” όπου όμως και πάλι δεν γίνεται σαφές ότι τα μιτοχόνδρια δεν είναι εντός του πυρήνα). Πώς λοιπόν, μπορεί να διαλέξει ο μαθητής τη μοναδική σωστή απάντηση, αφού αν δεν κάνει χρήση των γνώσεων που απέκτησε από την βιολογία γενικής παιδείας της Β’ Λυκείου, δεν μπορεί να επιλέξει την απάντηση δ. Αλλά, από την άλλη πλευρά, αν χρησιμοποιήσει τις γνώσεις της Β’ Λυκείου, τότε σωστή απάντηση είναι και η α.
Ένας μαθητής δηλαδή της Γ’ Λυκείου που δίνει εισαγωγικές εξετάσεις οφείλει να γνωρίζει από τη Β’ Λυκείου που βρίσκονται τα μιτοχόνδρια, ώστε μπορεί να αποκλείσει την επιλογή β στο παραπάνω ερώτημα κλειστού τύπου και να επιλέξει το δ, αλλά δεν πρέπει να γνωρίζει τι λέει το σχολικό βιβλίο της Β’ Λυκείου για την Ντόλυ, ώστε να μην επιλέξει το α;
Επίσης να παρατηρηθεί ότι:
Ι) Στο αναφερόμενο ΦΕΚ και στο οριζόμενο από αυτό εξεταζόμενο σχολικό βιβλίο ορίζονται ως εκτός εξεταστέας ύλης, τα τμήματα του σχολικού βιβλίου με τίτλο:
i) Παραθέματα
ii) «Ας ερευνήσουμε …» στο τέλος κάθε κεφαλαίου.
Τα τμήματα αυτά δεν απαντώνται σε κανένα σημείο του βιβλίου όπως αυτό ορίζεται από το προαναφερόμενο ΦΕΚ!
Σημείωση: Παρακαλώ όπως ενημερωθώ μεσώ ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για τον αριθμό πρωτοκόλλου που έλαβε η επιστολή μου.
|
ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ |
|
|
Συνημμένα: 1.Απόσπασμα του αναφερόμενου ΦΕΚ 2.Αποσπάσματα από τα βιβλία της Β’ και Γ’ Λυκείου. 3.Απόσπασμα των θεμάτων των Ημερήσιων Λυκείων 2016 στη Βιολογία Ομάδας Θετικού Προσανατολισμού. |
