α. Λίγο πριν από τις εξετάσεις:

1ο  θέμα

Το πρώτο θέμα συνίσταται από ερωτήσεις κλειστού τύπου, συνήθως πολλαπλής επιλογής ή σπανιότερα σωστού λάθους και ορισμένες φορές απαιτείται αιτιολόγηση της επιλογής σας (2002).

Σε αυτό το θέμα απαντάμε σωστά όταν γνωρίζουμε άριστα την θεωρία της εξεταστέας ύλης του σχολικού βιβλίου.

Είναι σημαντικό, όταν μαθαίνουμε την θεωρία του σχολικού βιβλίου, να μην παραλείπουμε κανένα τμήμα της, ούτε τις λεπτομέρειές που αναφέρονται ακόμα και στις παρενθέσεις του κείμενου και  ειδικότερα για την Βιολογία Θετικού Προσανατολισμού, προσοχή ακόμη και στις εικόνες(οι λεζάντες τους είναι εξεταστέα ύλη) και στους πίνακες, ενώ τα μπλε (ή πράσινα, αναλόγως την έκδοση του σχολικού βιβλίου) πλαίσια και το ένθετο στο τέλος του σχολικού βιβλίου, περιέχουν χρήσιμες πληροφορίες, που μπορούν να φανούν πολύτιμες, όχι τόσο για το 1ο θέμα, όσο για το 3ο και το 4ο θέμα (βλέπε 3ο θέμα 2012, 4ο θέμα 2015 και 3ο θέμα 2018 Ημερησίων Λυκείων Θετικής κατεύθυνσης).

Μην Ξεχνάτε ότι έχετε και το δικαίωμα να ζητήσετε διευκρίνηση! Βεβαίως, κατά κανόνα, η απάντηση που θα δεχθείτε είναι: » όλα είναι σαφή»! Άλλα, εάν έχετε διατυπώσει το ερώτημα σας με ορθά επιχειρήματα που πηγάζουν άμεσα από την ύλη του σχολικού βιβλίου, πιθανόν να δεχθείτε ουσιαστική απάντηση, που να διευκρινίζει πραγματικά την ερώτησή σας.

2ο θέμα

Το δεύτερο θέμα συνίσταται από ερωτήσεις ανάπτυξής, που αφορούν συνήθως αυτούσια αποσπάσματά του σχολικού βιβλίου. Από το 2014 έχει εισαχθεί και ένας πίνακας αντιστοίχησης, που και πάλι όμως, απαντάται πολύ εύκολα, με βάση την γνώση αυτούσια από την θεωρία του σχολικού βιβλίου. Συχνά δε, υπάρχουν πλέον ερωτήσεις κατανόησης που απαιτούν αιτιολόγηση από τα αποσπάσματα του σχολικού βιβλίου πολλές φορές χρειάζεται συνδυαστική σκέψη για την δημιουργία της αιτιολόγησης από τα σχετικά τμήματα του σχολικού βιβλίου).

Συνεπώς και σε αυτό το θέμα, απαντάμε σωστά όταν γνωρίζουμε άριστα την θεωρία του σχολικού βιβλίου και την έχουμε κατανοήσει.

3ο θέμα

Το τρίτο θέμα συνίσταται, συνήθως πριν από το 2011, από συνδυαστικές ερωτήσεις που αφορούν μια ή περισσότερες βιολογικές έννοιές ή φαινόμενα. Μέτα το 2011, αποτελείται κυρίως από ασκήσεις με περισσότερα του ενός υποερωτήματα, συνήθως από το πέμπτο κεφάλαιο ή/και από το δεύτερο κεφάλαιο, αλλά συχνά και από το έκτο κεφάλαιο, ακόμη και από το 4ο κεφαλαιο, όπως το 2018 ή και συνδυασμό αυτών, στην περίπτωση της Βιολογίας θετικού Προσανατολισμού.

Στην Βιολογία Γενικής Παιδείας, οι ασκήσεις του τρίτου θέματος, είναι συνήθως από την ενότητα της Ανοσοβιολογίας ή/και την Οικολογία (ροή ενέργειας ή βιογεωχημικοί κύκλοι ή/και βιοσυσσώρευση), αλλά συχνά και από την εξέλιξη (μετά το 2010, οπότε και η εξέλιξη είναι εντός ύλης).

Για να απαντήσουμε σε αυτό το θέμα, απαιτείται και πάλι άριστη γνώση της ύλης του σχολικού βιβλίου καθώς και να έχουμε κατανοήσει σε βάθος τις έννοιές και τα βιολογικά φαινόμενα που αναφέρονται σε αυτή, ώστε να είμαστε ικανοί, να συνδυάζουμε στην απάντησή μας, εκείνα τα τμήματά του σχολικού βιβλίου που αναφέρονται στην προς εξέτασή έννοια ή φαινόμενο και να αναπτύξουμε με λογική αλληλοδιαδοχή την απάντηση μας.

4ο θέμα

Το τέταρτο θέμα  είναι μια άσκηση με περισσότερα του ενός υποερωτήματα.

Κατά κανόνα αφορά συνηθέστερα  την ύλη του 2ου και του 5ου κεφαλαίου, αλλά και σπανιότερα του 6ου ή του 4ου κεφαλαίου, αλλά συχνά αποτελεί και συνδυασμό ορισμένων από αυτά τα κεφάλαια. Ελάχιστες φορές μόνο, από το 2000 μέχρι και το 2015, υπήρχε ερώτημα που αφορούσε το 8ο κεφάλαιο, ενώ ποτέ δεν υπήρξε ερώτημα από το 1ο το 7ο, το 9ο κεφάλαιο εμφανίστηκε μόλις το 2018 (στα Ημερήσια Λύκεια)  της Βιολογίας θετικού προσανοτολισμού.

Στην Βιολογία Γενικής Παιδείας, οι ασκήσεις του 4ου  θέματος, είναι συνήθως από την ενότητα της Ανοσοβιολογίας ή/και την Οικολογία (ροή ενέργειας ή βιογεωχημικοί κύκλοι ή/και βιοσυσσώρευση), αλλά συχνά και από την εξέλιξη (μετά το 2010, οπότε και η εξέλιξη είναι εντός ύλης).

Για να λύσουμε το θέμα αυτό, χρειάζεται όχι μόνο άριστη γνώση της θεωρίας άλλα και των τύπων των ασκήσεων που βρίσκονται στο σχολικό βιβλίο. Η απάντησή μας πρέπει να περιλαμβάνει τον ορισμό των εννοιών ή των βιολογικών φαινομένων που εξετάζονται από την άσκηση καθώς και την μετά από λογική αλληλουχία συλλογισμών, απόδειξή του ζητουμένου (ομοίως όπως και στο τρίτο θέμα).

Το τέταρτο θέμα συνεπώς, απαιτεί αναλυτική και συνθετική ικανότητά από τον μαθητή προκείμενου να απαντηθεί σωστά, επομένως θα πρέπει να εστιάσετε την προσοχή σας στην κατανόηση της θεωρίας και στην γνώση της μεθοδολογίας για την λύση των ασκήσεων.

Μην ξεχνάτε!

Στο μάθημά της Βιολογίας, σπουδαίο ρολό παίζει η σωστή και πολύ προσεκτική διατύπωση, ιδιαίτερα καθώς μια λέξη ή ακόμη και ένα γράμμα (π. χ. DNA αντί για RNA στη μεταγραφή ή στο γενετικό υλικό του ιού HIV) είναι δυνατό να οδηγήσει σε εσφαλμένη απάντηση.

Οι απαντήσεις μας πρέπει να διέπονται από ακρίβειά και σαφήνεια!

Δεν είναι αναγκαία η πίστη αναπαραγωγή τμημάτων του σχολικού βιβλίου, εφόσον ο μαθητής είναι ικανός να διατυπώσει την απάντησή του με λόγο ορθά επιστημονικό και η απάντησή του είναι πλήρης, καλύπτοντας τουλάχιστον όσα αναφέρει το σχολικό βιβλίο για όσα ζητούνται από την ερώτησή.

Οι απαντήσεις πρέπει να περιορίζονται εντός των πλαισίων της εξεταστέας ύλης του σχολικού βιβλίου. Ενίοτε, τα δεδομένα της άσκησης μπορεί να έρχονται σε αντίθεση με την γνώση του σχολικού βιβλίου!!! (βλέπε θέματα Ημερησίων Λυκείων 2014-2015 4ο θέμα Βιολογία Θετικής κατεύθυνσης), ακόμη  και σε αυτή την περίπτωση, οι απαντήσεις πρέπει να περιοριορίζονται εντός της εξεταστέας ύλης από το σχολικό εγχειρίδιο, επισημαίνοντας τα τμήματα του σχολικού βιβλίου που υποστηρίζουν την απάντηση σας ακόμα και αν έρχονται σε διάσταση, με τα ατυχώς δοσμένα δεδομένα της ερώτησης-άσκησης.

β. Κατά την διάρκειά των εξετάσεων:

1.  Διαβάζουμε προσεκτικά όλα τα θέματα και επιλέγουμε να ξεκινήσουμε να απαντάμε από εκείνα που γνωρίζουμε καλύτερα. Όσα μας δυσκολεύουν τα αφήνουμε τελευταία.

2.  Όταν ξεκινήσουμε να απαντάμε μια ερώτηση, την διαβάζουμε πολύ προσεκτικά ώστε να προσέξουμε όλες τις λεπτομέρειές της και βρισκόμαστε σε διαρκή επαφή μαζί της (διαβάζοντάς την ξανά και ξανά) ώστε να μη μας διαφύγει τίποτα από όσα ζητούνται, αλλά και να έχουμε κατανοήσει και συγκρατήσει καλά στην μνήμη μας κάθε λεπτομέρεια από τα δεδομένα. Όταν τελειώσουμε την απάντησή μας, ξαναδιαβάζουμε την ερώτηση και την απάντησή μας, ελέγχοντας ότι δεν έχουμε παραλείψει κανένα υποερώτημα και διορθώνουμε τυχόν λάθη μας.

3.  Οι απαντήσεις μας ως προς το περιεχόμενό τους:

• Φροντίζουμε να είναι πλήρεις εξαντλώντας όλα τα στοιχεία που ζητούνται και τα οποία είναι δυνατόν να βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία του βιβλίου.
• Στο πρόβλημα πρέπει να αναπτύξουμε με σαφήνεια όλες τις πιθανές περιπτώσεις που είναι δυνατόν να υπάρχουν.

4.  Οι απαντήσεις μας ως προς την έκφρασή τους:

Φροντίζουμε να χαρακτηρίζονται από ακρίβεια και σαφήνεια ενώ κάθε μας σκέψη πρέπει να απορρέει λογικά από την προηγούμενη ώστε στο κείμενο να υπάρχει λογική αλληλουχία.

5.  Πριν παραδώσουμε το γραπτό μας είναι απαραίτητο να διαβάσουμε τουλάχιστον άλλη μια φορά τα θέματα και να εξετάσουμε πολύ σχολαστικά τις απαντήσεις μας  σε συσχετισμό με τις ερωτήσεις.

Εύχομαι επιτυχία και ανταμοιβή των κόπων σας !!!